almost 9 years ago, Shahrzad Shariatpanahi contributed a biography for
میرزاده عشقی (۱۲۷۳ همدان - ۱۳۰۳ تهران)، نمایشنامه نویس، شاعر ، روزنامه‌نگار، و نویسنده دوران مشروطیّت و مدیر نشریه قرن بیستم بود. نام اصلیش "سید محمدرضا کردستانی" و فرزند "حاج سید ابوالقاسم کردستانی" بود . او در تاریخ دوازدهم جمادی‌الآخر سال ۱۳۱۲ هجری قمری مطابق ۲۰ آذرماه ۱۲۷۳ خورشیدی و سال ۱۸۹۴ میلادی در همدان زاده شد. سالهای کودکی را در مکتب‌خانه‌های محلی و از سن هفت سالگی به بعد در آموزشگاه‌های "الفت" و "آلیانس" به تحصیل فارسی و فرانسه اشتغال داشته، پیش از آنکه گواهی نامه از این مدرسه دریافت کند در تجارتخانه یک بازرگان فرانسوی به شغل مترجمی پرداخته و به زبان فرانسه مسلط شد. اوائل جنگ جهانی اول ۱۹۱۴–۱۹۱۸ میلادی به عبارت دیگر دوره کشمکش سیاست متفقین و دول متحده بود. عشقی به هواخواهی از عثمانی‌ها پرداخت و زمانی که چند هزار تن مهاجر ایرانی در عبور از غرب ایران به سوی استانبول می‌رفتند او هم به آنها پیوست و همراه مهاجرین به آنجا رفت. عشقی چند سالی در استانبول بود و در شعبه علوم اجتماعی و فلسفه دارالفنون باب عالی جزء مستمعین آزاد حضور می‌یافت. او "اپرای رستاخیز شهریاران ایران" را عشقی در استانبول نوشت. این منظومه اثر مشاهدات او از ویرانه‌های طاق کسری در مدائن هنگام عبور از بغداد و موصل به استانبول بوده‌است. در سال ۱۳۳۳ ه.ق. "روزنامه عشقی" را در همدان انتشار داد. "نوروزی نامه" را نیز در سال ۱۳۳۶ ه.ق. پانزده روز پیش از رسیدن فصل بهار در استانبول سرود. در آخرین کابینه حسن پیرنیا، مشیرالدوله از طرف وزارت کشور به ریاست شهرداری اصفهان انتخاب گردید ولی نپذیرفت. عشقی پس از بازگشت در صف مخالفان جدی سردار سپه درآمد. به عقیدهٔ بسیاری از مورخین، عشقی از مهم‌ترین روشنفکران مولود روشنگری پس از مشروطه بود. عشقی در روزنامه‌ها و مجلات اشعار و مقالاتی منتشر می‌ساخت که بیشتر جنبهٔ وطنی و اجتماعی داشت، چندی هم روزنامه "قرن بیستم" را با قطع بزرگ در چهار صفحه منتشر می‌کرد که امتیازش به خود او تعلق داشت لیکن بیش از ۱۷ شماره انتشار نیافت. در آغاز زمزمهٔ جمهوریت، عشقی دوباره روزنامه "قرن بیستم" را با قطع کوچک در هشت صفحه منتشر کرد که یک شماره بیشتر انتشار نیافت و بر اثر مخالفت، روزنامه‌اش توقیف شد و شاعر نیز در بامداد دوازدهم تیر ماه ۱۳۰۳ خورشیدی در خانه مسکونی‌اش جنب دروازه دولت، سه راه سپهسالار، کوچه قطب الدوله هدف گلوله قرار گرفت و در ۳۱ سالگی، چشم از جهان فرو بست. میرزاده عشقی از نخستین روشنفکران مدافع و حامی آزادی بانوان بود. عشقی قطعه "کفن سیاه" را در باب روزگار زنان و وضعیت اسفناک آنان با مسمط نوشت و در این اثر از آزادی بانوان دفاع کرد. به نوشته الیز ساناساریان در کتابش، "جنبش حقوق زنان در ایران : طغیان، افول و سرکوب از سال ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷"، میرزاده عشقی از روشنفکران حامی آزادی زنان و به ویژه از فعالیت های "جمعیت نسوان وطنخواه" بود. در اردیبهشت سال ۱۳۰۳ خورشیدی، جمعیت نسوان وطنخواه با کمک میرزاده عشقی نمایش آدم و حوا یا سیب آدم و حوا در بهشت را آماده و با حمایت فعالانه افراد سرشناسی همچون یحیی دولت آبادی و ادیب السلطنه سرداری در پارک اتابک (سفارت روسیه کنونی) آن را اجرا کرد. این نمایش که اجرا شد نخستین تآتر زنان در ایران بود که محوریت آن آزادی زنان بود. پنج هزار زن از جمله برخی از زنان اروپایی به تماشای آن آمدند و ۴۰۰ تومان جمع شد که مخارج کلاس های اکابر برای زنان را تامین کرد. این نمایش به دلیل مخالفت شدید روحانیان تهران و حتی تهدید رییس نظمیه اجرای آن ممنوع شد." در سال ۱۳۰۶ ، سازمان بیداری زنان هم که انشعابی از جمعیت نسوان وطنخواه بود، با اجرای "نمایش دختر قربانی" (نمایشنامه ای از میرزاده عشقی) روز جهانی زن (۸ مارس) را گرامی داشت.
To comment on this biography, please sign in.
